Ακριβώς έξω από τη βορειοανατολική γωνία του περιβόλου του ιερού χώρου της Ολυμπίας θα βρείτε το αρχαίο στάδιο της Ολυμπίας. Σε αυτό τελούνταν οι αρχαίοι Ολυμπιακοί Αγώνες αλλά και τα Ηραία που ήταν αγώνες γυναικών προς τιμήν της θεάς Ήρας. Βέβαια γύρω στον 6ο αιώνα τα αγωνίσματα λάμβαναν χώρα σε διαφορετικό σημείο και το σημερινό στάδιο απέκτησε την σημερινή του μορφή κατά τον 5ο αιώνα π.Χ. και μετά από τρεις διαδοχικές προσπάθειες διαμόρφωσης. Σε αυτή την εξέλιξη οδήγησε και η αυξητική τάση της εμβέλειας των αγώνων που συνεχώς συγκέντρωναν περισσότερους αθλητές αλλά και θεατές.
Μνημεία
Στο βορειοδυτικό άκρο του ιερού χώρου της Άλτεως και στους πρόποδες του Κρόνιου Λόφου θα συναντήσετε τον ναό της θεάς Ήρας που αποτελεί ένα από τα αρχαιότερα δείγματα ναοδομίας στον ελληνικό χώρο. Σύμφωνα με την επικρατέστερη άποψη οικοδομήθηκε γύρω στα 600 π.Χ. από κατοίκους του Σκιλλούντα που ήταν μια αρχαία πόλη της περιοχής της Ηλείας. Ήταν ένας αρκετά μεγάλος ναός που ακολουθούσε βαριές αναλογίες και δωρική αρχιτεκτονική.
Το ιδιαίτερα εντυπωσιακό αυτό ανάκτορο, χτίστηκε από το Σουλτάνο Αμπντούλ Μετζίτ στα μέσα του 19ου αιώνα και αποτέλεσε το διοικητικό κέντρο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας από το 1856 μέχρι το 1922, με μία εξαίρεση το διάστημα μεταξύ 1889 και 1909 που χρησιμοποιήθηκε το ανάκτορο Γιλντίζ. Βρίσκεται στην ευρωπαϊκή πλευρά του Βοσπόρου και καλύπτει μία έκταση 110.000 τετραγωνικών μέτρων. Το Ντολμάμπαχτσε σχεδιάστηκε από τους αρχιτέκτονες Καραμπέτ και Νικογιός Μπαλιάν.
Ίσως ένα από τα πιο χαρακτηριστικά μνημεία των Δελφών είναι ο Θόλος της Αθηνάς Προναίας. Πρόκειται για ένα εντυπωσιακό κυκλικό κτήριο που χρονολογείται από το 380 π.Χ και βρίσκεται ανάμεσα στον νεότερο ναό της Αθηνάς και στον Θησαυρό των Μασσαλιωτών. Μέχρι και σήμερα οι αρχαιολόγοι δεν είναι σε θέση να προσδιορίσουν την ακριβή χρήση του οικοδομήματος. Αρκετοί καταλήγουν ότι πρέπει να σχετίζεται με τη χθόνια λατρεία, ενώ ερωτηματικά εγείρει η περιγραφή του περιηγητή Παυσανία που σε καμία περίπτωση δεν το μνημονεύει ως ναό.
Πρόκειται για την ιερή πηγή των Δελφών που διαδραμάτιζε σημαντικό ρόλο στη λατρεία και τη λειτουργία του μαντείου. Βρίσκεται στη χαράδρα των Φαιδριάδων στη ρίζα του βράχου Φλεμούκου που παλαιότερα ονομάζονταν Υάμπεια. Σε αυτή πλένονταν η Πυθία πριν αποκαλύψει τους χρησμούς, οι ιερείς, το προσωπικό του ναού, αλλά και όσοι πιστοί ζητούσαν ένα χρησμό. Το νερό της θεωρούταν ότι έχει καθαρτικές και εξαγνιστικές ιδιότητες ενώ σύμφωνα με την παράδοση ο Ναός του Απόλλωνα καθαρίζονταν μόνο με νερό από αυτή.
Στους Δελφούς η Ιερά Οδός ήταν το μονοπάτι που οδηγούσε από την είσοδο του Ιερού του Απόλλωνα έως τον Βωμό των Χίων και τον επιβλητικό ναό. Ήταν ο κεντρικότερος άξονας του Ιερού, διευκόλυνε την κίνηση των προσκυνητών και είχε πομπικό και τελετουργικό χαρακτήρα. Από αυτή διέρχονταν όσοι κατέφθαναν εδώ για να ζητήσουν κάποιο χρησμό ενώ ταυτόχρονα εκτελούσαν το καθιερωμένο τελετουργικό που περιλάμβανε θυσίες στο μεγάλο βωμό που βρίσκονταν σε ψηλότερο σημείο του άξονα. Καταγραφές για την ύπαρξη της Ιεράς Οδού υπάρχουν από τα αρχαϊκά χρόνια που ενώ στην πορεία των ετών συνεχώς εξελισσόταν.
Πρεσβευτής της Αθηναϊκής δύναμης
Ο θησαυρός των Αθηναίων αποτελούσε ένα από τα εντυπωσιακότερα κτίσματα του ιερού του Απόλλωνα. Ήταν ένα μικρό σχετικά κτίσμα που δέσποζε επί της Ιεράς Οδού και χρησίμευε σαν ένα είδος θησαυροφυλακίου για την Αθήνα. Σε αυτό φυλάσσονταν τρόπαια από σημαντικές πολεμικές επιτυχίες των Αθηναίων αλλά και πολλά αντικείμενα που είχαν αφιερωθεί στο ναό.
Η ίδρυση
Το αρχαίο θέατρο βρίσκεται βορειοδυτική γωνία του ιερού του Απόλλωνα και στη συνέχεια του περιβόλου του. Η πληθώρα των γραπτών αναφορών που έχουμε για αυτό μας κάνουν να γνωρίζουμε με πολλές λεπτομέρειες τις μορφές που λάμβανε κατά τη διάρκεια των αιώνων αλλά και το είδος των παραστάσεων που φιλοξενούσε.
Πρόκειται για το σημαντικότερο μνημείο που σώζεται από το ιερό του Απόλλωνα που βρίσκεται στους Δελφούς. Σύμφωνα με τον θρύλο ανεγέρθηκε στο ίδιο σημείο που βρισκόταν κατά το παρελθόν οι μυθικοί ναοί του Απόλλωνα που ανάλογα με την περίοδο ήταν κατασκευασμένοι από κλαδιά δάφνης, κερί μελισσών και χαλκό.
Η Κεντρική Γέφυρα ενώνει την κεντρική πλατεία με τον πεζόδρομο της Ασκληπιού. Η γέφυρα κατασκευάστηκε το 1886 από Γάλλους μηχανικούς και είναι μεταλλική. Μέχρι το 1996 λειτουργούσε ως γέφυρα οχημάτων, ενώ σήμερα χρησιμοποιείται μόνο από πεζούς. Ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει εδώ τη θέα στις καταπράσινες όχθες του Ληθαίου ποταμού και το άγαλμα του Ασκληπιού στην απέναντι γέφυρα, που αποτελεί έργο του γλύπτη Θεόδωρου Βασιλόπουλου. Μικροί γυάλινες φεγγίτες επιτρέπουν τη θέα στη ροή του ποταμού, ενώ το γραφικό σκηνικό συμπληρώνουν τα παγκάκια που είναι τοποθετημένα κατά μήκος της γέφυρας.