Αρχαία Έφεσος

Η αρχαία Έφεσος βρίσκεται 56 χιλιόμετρα νότια της Σμύρνης. Παρ’ ότι οι ανασκαφές έχουν αποδείξει ύπαρξη ζωής από τη νεολιθική εποχή, η Έφεσος ιδρύθηκε το 10ο αιώνα π.Χ. ως ιωνική αποικία. Ο μύθος λέει πως ιδρυτής της πόλης ήταν ο Άνδροκλος, γιος του βασιλιά της Αθήνας Κόδρου, στον τόπο όπου υπέδειξε το μαντείο των Δελφών. Ο Άνδροκλος έδιωξε τους ντόπιους Κάρες και Λέλεγες και ταύτισε την τοπική θεότητα με τη θεά Άρτεμη. Ήταν σπουδαίος πολεμιστής και κατάφερε να ενώσει τις δώδεκα πόλεις που υπήρχαν εκεί και κατά τη διάρκεια της βασιλείας του η Έφεσος άρχισε να ευημερεί. Αργότερα, Έλληνες ιστορικοί όπως ο Παυσανίας, ο Στράβων και ο Ηρόδοτος υποστήριξαν το μύθο ότι η πόλη ιδρύθηκε από τις Αμαζόνες. Προς τιμήν της θεάς Άρτεμιδος χτίστηκε ο ναός της Αρτέμιδος (ή Αρτεμίσιο), που αποτελούσε ένα από τα 7 θαύματα του κόσμου και καταστράφηκε το 356 π.Χ. Σε όλες τις περιόδους της αρχαιότητας, η Έφεσος αποτέλεσε ένα από τα σημαντικότερα οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα, αλλά και μία πρότυπη κοινωνία όπου η εκπαίδευση έπαιζε πρωταρχικό ρόλο, ενώ υπήρξε το προπύργιο των δικαιωμάτων των γυναικών. Τα πρώτα χρόνια της βυζαντινής εποχής η η Έφεσος διατήρησε την αίγλη της, μέχρι τον καταστροφικό σεισμό του 614, που σηματοδότησε την αρχή της παρακμής της. Οι προσχώσεις του ποταμού Κάυστρου είχαν ως αποτέλεσμα την απομάκρυνση της πόλης από τη θάλασσα σε απόσταση 5 χιλιομέτρων, και, κατά συνέπεια, την απώλεια του λιμανιού στο Αιγαίο Πέλαγος. Έτσι, όταν η Έφεσος καταλήφθηκε από τους Σελτζούκους Τούρκους το 1090, δεν ήταν παρά ένα μικρό χωριουδάκι. Επανακαταλήφθηκε από τους Βυζαντινούς το 1100 και μετονομάστηκε σε Άγιος Θεολόγος από την ομώνυμη εκκλησία, και μετά αλλεπάλληλες κατακτήσεις και αναταραχές, η Έφεσος γίνεται οριστικά πόλη της Οθωμανικής αυτοκρατορίας το 1425. Η Έφεσος εγκαταλείφθηκε εντελώς το 15ο αιώνα και έχασε οριστικά την αίγλη της. Οι πρώτες αρχαιολογικές ανασκαφές στην Έφεσο έγιναν το 1863, όταν Βρετανοί επιστήμονες άρχισαν να ψάχνουν για το ναό της Άρτεμις, ενώ μελλοντικά επαναλήφθηκαν και άλλες ανασκαφές από Γερμανούς και Αυστριακούς. Μέχρι σήμερα, μόλις το 15% έχει ανασκαφεί και θεωρείται η πόλη με τα περισσότερα ρωμαϊκά ερείπια στην ανατολική Μεσόγειο. Σε πολύ καλή κατάσταση παραμένει το αρχαίο θέατρο, χωρητικότητας 25.000 θέσεων, όπου πραγματοποιούνται παραστάσεις μέχρι και σήμερα. Τα κυριότερα αξιοθέατα που θα δείτε στην αρχαία Έφεσο είναι η Βιβλιοθήκη του Κέλσου, η Βασιλική του Αγίου Ιωάννη, ερείπια του Ναού της Αρτέμιδος, το Σπίτι της Παναγίας, το Ωδείο και ο Ναός του Αδριανού. Ευρήματα από τον αρχαιολογικό χώρο, φιλοξενούνται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Εφέσου, στην πόλη Σελτσούκ.