Μία από τις σημαντικότερες εκκλησίες που είναι αφιερωμένες στην Παναγία βρίσκεται στην Παροικιά της Πάρου. Πρόκειται για την περίφημη εκκλησία της Παναγίας Εκατονταπυλιανής ή Καταπολιανής. Βρίσκεται εντός της Παροικιάς, στην ανατολική πλευρά και πολύ κοντά στο λιμάνι.
Μέχρι πριν λίγα χρόνια επικρατούσε η άποψη ότι το πραγματικό όνομα της εκκλησίας είναι το δεύτερο και αυτό γιατί βρισκόταν "κατά την πόλιν", δηλαδή προς το μέρος της αρχαίας πόλης, ενώ η παράδοση λέει ότι προέλευση της ονομασίας "Εκατονταπυλιανή" συνοψίζεται στην εξής φράση: "Ενενήντα εννέα φανερές πόρτες έχει η Καταπολιανή. Η εκατοστή είναι κλειστή και δε φαίνεται. Θα φανεί η πόρτα αυτή και θα ανοίξει, όταν οι Έλληνες πάρουν την Πόλη".
Υπολογίζεται ότι η εκκλησία χτίστηκε κατά τα πρώτα χριστιανικά χρόνια (4ος αιώνας) και η παράδοση αποδίδει την ανέγερση του ναού της Θεοτόκου σε αυτοκρατορική χορηγία, γεγονός που αποδεικνύεται από την ποιότητα του διάκοσμου που βρέθηκε στη μεγάλη σταυρική βασιλική που βρίσκεται στο παλαιοχριστιανικό συγκρότημα.
Στο σύμπλεγμα της Εκατονταπυλιανής περιλαμβάνονται επίσης μικρά παρεκκλήσια και συγκρότημα διώροφων κελιών, του 17ου και 18ου αιώνα. Στους χώρους της Εκατονταπυλιανής φυλάσσονται δύο ενδιαφέρουσες συλλογές με παλαιοχριστιανικά γλυπτά και μεταβυζαντινές εικόνες και κειμήλια.
Κάθε χρόνο τον Δεκαπενταύγουστο τιμάται με κάθε μεγαλοπρέπεια η Κοίμηση της Θεοτόκου παρουσία πλήθους πιστών από όλη την Ελλάδα.
