Εξώμβουργο, μια περιοχή σύμβολο για την Καθολική κοινότητας της Τήνου
Σχεδόν στο κέντρο του Κυκλαδίτικου νησιού βρίσκεται η περιοχή του Εξωμβούργου. Το Εξώμβουργο είναι ένας επιβλητικός βραχώδης ορεινός όγκος που γύρω από αυτόν συναντώνται αρκετοί μικρότεροι οικισμοί, ενώ σε απόσταση αναπνοής από την κορυφή του και τα απομεινάρια του βενετσιάνικου κάστρου βρίσκεται η Καθολικός Ναός της Ιεράς Καρδίας του Ιησού. Το καθολικό αυτό μοναστήρι της Τήνου θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα προσκυνήματα της Καθολικής Εκκλησίας στην Ελλάδα.
Το κάστρο του Εξωμβούργου
Κατά τη Βυζαντινή εποχή στο βουνό του Εξωμβούργου χτίστηκε ένα σημαντικό φρούριο. Το 1207, όταν η Τήνος έγινε φέουδο των Βενετών αδελφών Ιερεμία και Ανδρέα Γκίζι το Εξώμβουργο έγινε η πρωτεύουσα του νησιού. Ενώ μετά το 1390 όταν η Τήνος ήρθε στον άμεσο έλεγχο της Δημοκρατίας της Βενετίας οι οχυρώσεις του κάστρου επεκτάθηκαν περικλείοντας μια πόλη περίπου 2.000 κατοίκων, 677 σπιτιών και 5 εκκλησιών. Τότε ήταν που το κάστρο έλαβε το όνομα της Αγίας Ελένης (Santa Helena).
Το όνομα Εξώμβουργο και ο Ναός της Ιερής Καρδίας του Ιησού
Το 1663 αφίχθησαν στο νησί της Τήνου κάποιοι καλόγεροι του τάγματος των Ιησουιτών. Φτάνοντας στην πρωτεύουσα την “πόλη του μπούργου” (που σημαίνει πόλη του κάστρου) τους παραχωρήθηκε από τον καθολικό επίσκοπο μια εκκλησία και καταλύματα. Μερικά χρόνια αργότερα, το 1715, η Τήνος καταλήφθηκε από τους Οθωμανούς και η πόλη του Εξωμβούργου καταστράφηκε ολοσχερώς. Τότε οι κάτοικοι δημιούργησαν σε μικρή απόσταση έξω από τα τείχη έναν νέο συνοικισμό. Ο οικιστικό αυτό σύνολο βρισκόταν έξω από το κάστρο δηλαδή έξω από το “μπούργο” και έτσι ονομάστηκε Εξώμβουργο.
Λίγο αργότερα, το 1724, οι Ιησουίτες μοναχοί έχτισαν στον νέο οικισμό την εκκλησία της Αγίας Σοφίας η οποία ανακαινίστηκε το 1897 και μετονομάστηκε σε εκκλησία της Ιερής Καρδίας του Ιησού.
Το Καθολικό προσκύνημα της Ιεράς Καρδίας του Ιησού στο Εξώμβουργο
Το 1767 η Καθολική Εκκλησία καθιέρωσε επίσημα τη λατρεία της Ιερής Καρδιάς του Ιησού. Όπως γίνεται αντιληπτό αυτή η απόφαση έλαβε χώρα πολύ μετά το σχίσμα των δύο εκκλησιών (1054) και ως εκ τούτου η γιορτή υφίσταται μόνο για τους καθολικούς. Μάλιστα έχει ιδιαίτερη σημασία και γιορτάζεται την τρίτη Παρασκευή μετά την Πεντηκοστή, ενώ συμβολίζει τη μακροχρόνια αγάπη και συμπόνια της καρδιάς του Χριστού για όλη την ανθρωπότητα.
Ο εκκλησία της Ιερής Καρδιάς του Ιησού στο Εξώμβουργο εγκαταλείφθηκε το 1920 αλλά ανακαινίστηκε το 1941. Σήμερα είναι τρίκλιτη βασιλική με τρούλο και φέρει εντυπωσιακή μαρμάρινη διακόσμηση στο εσωτερικό της. Στο προαύλιο της εκκλησίας δεσπόζει το άγαλμα του Ιησού της Ιερής Καρδιάς, ενώ σε μικρή απόσταση από την εκκλησία υπάρχει ένα σπήλαιο αφιερωμένο στην Παναγία της Λούρδης, καθώς και ένα μνημείο των 327 Ελλήνων Καθολικών που έπεσαν υπέρ της πατρίδας την περίοδο 1912 - 1950.
Η Μεγάλη Πανήγυρη της Ιεράς Καρδίας στο Εξώμβουργο
Ο εορτασμός της Ιερής Καρδιάς του Ιησού τελείται την 3η Παρασκευή μετά την Πεντηκοστή, ενώ το μεγάλο πανηγύρι του μοναστηριού λαμβάνει χώρα τη δεύτερη Κυριακή του Ιουλίου. Κέντρο των εορτασμών είναι το μοναστήρι της Ιεράς Καρδίας όπου τελείται αρχιερατική λειτουργία στο ναό αλλά και ευχέλαιο στο άγαλμα του Ιησού βρίσκεται στο προαύλιο. Το μοναστήρι περιλαμβάνει βιβλιοθήκη, τραπεζαρίες και κελιά, ενώ υποδέχεται και φιλοξενεί εκατοντάδες πιστούς και επισκέπτες από όλη της Ελλάδα κατά τη διάρκεια του πανηγυριού.
