Λιτόχωρο

Πού βρίσκεται το Λιτόχωρο;

Το Λιτόχωρο φημίζεται ως ο τόπος που ξεκινάνε οι περισσότερες ορειβατικές διαδρομές προς τον Όλυμπο. Είναι μια κωμόπολη 6.889 κατοίκων που βρίσκεται στο νότιο τμήμα της Περιφερειακής Ενότητας Πιερίας και απέχει 23 χιλιόμετρα νότια της Κατερίνης. Συναντάται στους πρόποδες του βουνού των θεών στα 293 μέτρα και ακριβώς δίπλα του υψώνεται ο επιβλητικός ορεινός όγκος του Ολύμπου, του πρώτου εθνικού δρυμού της Ελλάδας που ιδρύθηκε το 1938. Ταυτόχρονα απέχει μόλις 6 χλμ. από την ακτή της Πιερίας και την παραλία της Πλάκας αποτελώντας έναν ιδανικό προορισμό καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. 

Το όνομα "Λιτόχωρο"

Υπάρχουν αρκετές θεωρίες για την προέλευση του ονόματος του οικισμού. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι προκύπτει από το “λυτός” (ελεύθερος) υπονοώντας έναν “ελεύθερο τόπο” λόγω κάποιων προνομίων επί τουρκοκρατίας, ενώ άλλοι το συνδέουν με τη βυζαντινή λέξη "λιτή" που σημαίνει προσευχή (Λιτόχωρο-χώρος προσευχής). Η επικρατέστερη εκδοχή εξηγεί το όνομα ως παράφραση της λέξης Λιθόχωρο, δηλαδή του τόπου όπου κυριαρχεί η πέτρα. 

Τα ιστορικά σημεία αναφοράς στο Λιτόχωρο

Το Λιτόχωρο φαίνεται πως ιδρύθηκε γύρω στον 14ο αιώνα, ενώ η πρώτη γραπτή αναφορά του ανάγεται στο πρώτο μισό του 16ου αιώνα όταν ο άγιος Διονύσιος ο εν Ολύμπω, που ασκήτεψε στην περιοχή, ίδρυσε το ομώνυμο μοναστήρι (παλιά μονή Αγίου Διονυσίου) που συναντάται  περίπου 18 χλμ. από το Λιτόχωρο κοντά στους καταρράκτες του Ενιπέα. Κατά της διάρκεια της τουρκοκρατίας, κλέφτες και αρματολοί δρούσαν στην περιοχή, ενώ ο οικισμός έμεινε στην ιστορία για την “Επανάσταση του Λιτοχώρου” (1878) που δυστυχώς απέτυχε, αλλά άνοιξε το δρόμο για τη μετέπειτα απελευθέρωση της Μακεδονίας. Το 1943 το Λιτόχωρο υπέστει καταστροφές από αεροπορικούς βομβαρδισμούς των Γερμανών που εσφαλμένα θεωρούσαν ότι αποτελούσε έδρα των  ανταρτών του Ολύμπου. Επίσης, οι Ναζί, χρησιμοποιώντας εκρηκτικά κατέστρεψαν ολοσχερώς τη μονή του Αγίου Διονυσίου που προσέφερε καταφύγιο στους αντάρτες. Έκτοτε η μονή μεταφέρθηκε στο μετόχι της, το νέο μοναστήρι του Αγίου Διονυσίου που βρίσκεται μόλις 3 χιλιόμετρα από το Λιτόχωρο. Τέλος, το Λιτόχωρο έμελε να φιλοξενήσει το περιστατικό που όρισε την έναρξη μιας από τις μεγαλύτερες τραγωδίες του 20ου αιώνα, του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου. Στις 31 Μαρτίου 1946, την ημέρα των πρώτων μεταπολεμικών εκλογών, κομμουνιστές αντάρτες υπό τον Καπετάν Υψηλάντη επιτέθηκαν στον  Σταθμό Χωροφυλακής Λιτόχωρου με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 9 χωροφύλακες και 2 στρατιώτες, κάτι που ξεκίνησε τις εμφυλιακές συγκρούσεις (1946-1949).

Η ναυτική κληρονομιά στο Λιτόχωρο

Μπορεί ο επιβλητικός Όλυμπος να προσδίδει μια απόλυτα ορεινή διάσταση στον οικισμό του Λιτοχώρου, όμως για αιώνες οι Λιτοχωρίτες είχαν στραμμένο το βλέμμα προς τη θάλασσα. Από τις αρχές του 18ου αιώνα, ο τοπικός πληθυσμός ανέπτυξε τη ναυπηγική εκμεταλλευόμενος κάποιες φορολογικές ελαφρύνσεις των Οθωμανών που σχετίζονταν με την εμπορία ξυλείας από το βουνό. Πολλοί κάτοικοι είτε ως ιδιοκτήτες πλοίων είτε ως ναύτες συνέβαλαν τα μέγιστα στην οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη της κοινότητας. Τα μακρινά ταξίδια τους έφεραν οικονομική ευημερία και νέες ιδέες στην περιοχή, οι οποίες αποτυπώθηκαν στην κουλτούρα και την εξέλιξη της Μακεδονικής κωμόπολης. Το Ναυτικό Μουσείο Λιτοχώρου συντηρεί και εκθέτει κειμήλια της τοπικής ναυτιλίας, που σήμερα έχει ατονήσει, αλλά σε κάποια περίοδο απασχολούσε το 60% του ανδρικού πληθυσμού της κοινότητας.

Το φαράγγι του Ενιπέα και τα Πριόνια

Σύμφωνα με τη μυθολογία ο Ενιπέας ήταν ο ομορφότερος ποτάμιος θεός της αρχαιότητας, ενώ στα νερά του λούζονταν η μητέρα του Απόλλωνα, Λητώ και η κόρη της, Άρτεμις, δίδυμη αδερφή του Απόλλωνα, θεά του κυνηγιού και προστάτιδα βουνών και δασών. Η περιοχή “Μύλοι” βρίσκεται σε υψόμετρο 400 μέτρα στο ψηλότερο σημείο του Λιτοχώρου και αποτελεί την είσοδο στο φαράγγι και μία αφετηρία για μία από τις πολλές ορειβατικές διαδρομές του Ολύμπου. Μετά από 11,7 χλμ πεζοπορίας οδηγεί στα Πριόνια περνώντας από το “Άγιο Σπήλαιο” που ασκήτεψε ο Άγιος Διονύσιος αλλά και το παλιό μοναστήρι του Αγίου Διονυσίου στο 7ο χιλιόμετρο. Περνά δίπλα από τους καταρράκτες του Ενιπέα και φτάνει στα Πριόνια όπου υπάρχει και μία ταβέρνα με έναν αριθμό καταλυμάτων. Τα Πριόνια απέχουν 18 χλμ. Από το Λιτόχωρο και είναι το τελευταίο σημείο που προσεγγίζεται με αυτοκίνητο, καθώς από εκεί και πάνω υπάρχει μόνο μονοπάτι.

Λιτόχωρο αξιοθέατα

Υπάρχουν στο Λιτόχωρο αξιοθέατα που αξίζουν την προσοχή του επισκέπτη. Ένας περίπατος στον οικισμό θα σας φέρει μπροστά σε παραδοσιακά σπίτια Μακεδονίτικης αρχιτεκτονικής, στενά δρομάκια και μικρές συνοικιακές πλατείες. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το ναυτικό μουσείο και πίσω από αυτό το δημοτικό πάρκο στην περιοχή “Κατούνια” που εκτείνεται στη ροή του Ενιπέα και είναι ιδανικό για περίπατο. Γύρω από το Λιτόχωρο υπάρχουν γραφικά ξωκλήσια που προφέρουν καταπληκτική θέα προς τη θάλασσα. Εκτός από το παλιό μοναστήρι του Αγίου Διονυσίου που ανατινάχτηκε από τους Γερμανούς και βρίσκεται 18 χλμ. από τον οικισμό, αξίζει να επισκεφτείτε το νέο μετόχι του μοναστηριού που χτίστηκε κοντά στο Λιτόχωρο και φιλοξενεί ένα μουσείο με βυζαντινά κειμήλια, εκκλησιαστικά σκεύη, άμφια και χειρόγραφα. Ο επισκέπτης συναντά στο Λιτόχωρο αξιοθέατα που αποτυπώνουν την ιστορική της κωμόπολης των Πιερίων, ενώ λίγο έξω από αυτή το φυσικό κάλλος του Εθνικού Δρυμού του Ολύμπου μαγνητίζει τον ταξιδιώτη. Τέλος, σε απόσταση 6 χλμ. οι παραλίες της Πλάκας και η τεράστια ακτογραμμή της Κατερίνης υπόσχεται μοναδικές καλοκαιρινές εξορμήσεις.