Ιερά Μονή Παντοκράτορος

Η Ιερά Μονή Παντοκράτορος ιδρύθηκε στα μέσα του 14 ου αιώνα (1363) από βυζαντινούς κατά σάρκα αδελφούς Αλέξιο στρατοπεδάρχη και Ιωάννη πριμικήριο που όμως είχαν την ιδιαιτερότητα να είναι Ενετοί πολίτες. Τοποθετείται σε απόσταση μιάμισης ώρας βορειοανατολικά από τις Καρυές, ενώ κατατάσσεται στην έβδομη θέση της ιεραρχίας των μονών του Αγίου Όρους. Από την πρώτη στιγμή της ίδρυσής της και μέχρι τα μέσα του 17ου αιώνα λειτούργησε ως κοινοβιακή ενώ τότε μετατράπηκε σε ιδιόρρυθμη. Σημαντικό ρόλο στην εδραίωση της έπαιξαν οι οικονομικές ενισχύσεις των βυζαντινών αυτοκρατόρων Ιωάννη Ε' και Μανουήλ Β' Παλαιολόγων, καθώς και αυτές ορισμένων Ρουμάνων ηγεμόνων που κατά τον 16ο αιώνα διπλασίασαν το εμβαδόν του μοναστηριού. Μόλις το 1993 επέστρεψε στην αρχική της κατάσταση όταν εισήλθε στη μονή μια νέα αδελφότητα προερχόμενη από τη Μονή Ξενοφώντος. Η όψη του συνολικού κτιριακού συγκροτήματος του μοναστηριού θυμίζει οχυρωμένο μεσαιωνικό κάστρο και κατά γενική ομολογία αποτελεί μία από τις πλέον γραφικές και ταυτόχρονα επιβλητικές μονές της χερσονήσου. Το καθολικό είναι αφιερωμένο στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος και είναι πασίγνωστο διότι φιλοξενεί τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Γερόντισσας. Διαθέτει οχτώ παρεκκλήσια εντός του μοναστηριακού συγκροτήματος και άλλα επτά έξω από αυτό. Ξεχωρίζει αυτό της Κοίμησης της Θεοτόκου που βρίσκεται στη λητή με τοιχογραφίες κρητικής τεχνοτροπίας του 1538 που επιζωγραφίστηκαν το 1868. Επίσης διαθέτει δύο κοιμητηριακούς ναούς αλλά και 15 κελιά, μεταξύ των οποίων το πρώην μονύδριο του Ραβδούχου με τις ιστορικές αγιογραφίες του 12ου αιώνα και το κελί του Άξιον Έστίν που παλαιότερα κατείχε την ομώνυμη εικόνα που σήμερα φυλάσσεται στο Πρωτάτο. Η σημερινή μοναστική δύναμη της Ιεράς Μονής Παντοκράτορος κυμαίνεται μεταξύ 70-80 ατόμων και ο επισκέπτης εφόσον έχει προβεί σε προσυνεννόηση μπορεί να διανυκτερεύσει σε αυτή μέχρι και δύο εικοσιτετράωρα.