Ιερά Μονή Γρηγορίου

Στο νοτιοδυτικό τμήμα του Αγίου Όρους και ανάμεσα στις Μονές Σιμωνόπετρας και Διονυσίου βρίσκεται η Ιερά Μονή Γρηγορίου. Είναι παραθαλάσσια και περιβάλλεται από ένα ιδιαίτερα όμορφο φυσικό περιβάλλον στο οποίο είναι απόλυτα προσαρμοσμένη.

Αποτελεί τη 17η ιεραρχικά μονή του Αγίου Όρους και η ίδρυσή της τοποθετείται στο 1310. Ως ιδρυτής της αναφέρεται ο Όσιος Γρηγόριος που υπήρξε μαθητής του δασκάλου της νοεράς προσευχής Αγίου Γρηγορίου του Σιναϊτη.

Καθ' όλη τη διάρκεια της ιστορίας της Ιεράς Μονής Γρηγορίου ήταν στόχος πειρατικών επιδρομών η μεγαλύτερη εκ των οποίων σημειώθηκε στα τέλη του 15ου αιώνα, προκάλεσε μεγάλες καταστροφές και άφησε το μοναστήρι να ανακάμψει μόλις δύο αιώνες αργότερα, με τη βοήθεια και τις χορηγίες διάφορων Ελλήνων ηγεμόνων της Μολδοβλαχίας.

Το καθολικό της Μονής Γρηγορίου τιμά το όνομα του Αγίου Νικολάου και χρονολογείται από το 1768. Αρχιτεκτονικά ταυτίζεται με τον συνηθισμένο αγιορείτικο ρυθμό και τοιχογραφήθηκε το 1779 από τους καστοριανούς αγιογράφους Γαβριήλ και Γρηγόριο.

Εντός του μοναστηριακού συγκροτήματος επίσης βρίσκονται 7 από τα 14 παρεκκλήσια της Μονής, ενώ δίνεται η ευκαιρία στους επισκέπτες να προσκυνήσουν την εικόνα της Παναγίας της Οδηγήτριας, τεμάχιο Τιμίου Ξύλου και διάφορα λείψανα αγίων.

Η ιδιαίτερα σημαντική βιβλιοθήκη της Μονής Γρηγορίου δέχτηκε καταστροφές κατά την επανάσταση του 1821, παρά ταύτα όμως διαθέτει 297 χειρόγραφα και 4.500 έντυπα βιβλία.

Σήμερα η Ιερά Μονή Γρηγορίου θεωρείται μία αξιόλογη και καλά οργανωμένη κοινοβιακής μονής του Αγίου Όρους, φιλοξενεί συχνά σπουδαστές εκκλησιαστικών σχολών και ψαλτικής, ενώ και υπηρετείται από 85 περίπου μοναχούς.