Ιερά Μονή Αγίου Παύλου

Η Ιερά Μονή Αγίου Παύλου βρίσκεται στο νοτιοδυτικό άκρο της χερσονήσου και είναι η 14η τη τάξει Μονή του Αγίου Όρους. Η ανέγερσή της τοποθετείται περίπου στο 972 και ιδρυτής της θεωρείται ο μοναχός Παύλος ο Ξηροποταμινός. Μάλιστα το αρχικό όνομα της Μονής ήταν Ξηροποτάμου, όμως το 1108 μετονομάστηκε σε Παύλου. Καθ' όλη τη διάρκεια της ιστορίας της αντιμετώπισε πολλές δυσκολίες και αρκετές φορές τέθηκε υπό αμφισβήτηση η ίδια της η ύπαρξη. Πιο συγκεκριμένα κατά τον 14 αιώνα καταστράφηκε σχεδόν ολοσχερώς από πειρατικές επιθέσεις και για κάποιο διάστημα υπήρξε "εξάρτημα" της Μονής Ξηροποτάμου παύοντας να λειτουργεί ως αυτόνομη κοινοβιακή μονή. Το 1365 επανδρώνεται με Σέρβους μοναχούς και επανέρχεται στην αρχική της κατάσταση ενώ μόλις τον 18ο γνωρίζει μια περίοδο σημαντικής ακμής όταν επεκτείνεται αποκτώντας έκταση διπλάσια της αρχικής. Σήμερα η μοναστική δύναμη της Μονής αγγίζει τα 100 άτομα, ενώ υπό την εποπτεία της, βρίσκεται και η "Νέα Σκήτη" που διαθέτει περίπου 25 καλύβες και αριθμεί γύρω στους 50 μοναχούς. Το καθολικό της Ιεράς Μονής Αγίου Παύλου που ξεχωρίζει για τις μαρμάρινες κατασκευές του αποτελεί νεότερο κτίσμα καθώς η ανέγερσή του τοποθετείται μεταξύ 1839 και 1844. Επιπλέον η μονή διαθέτει 17 παρεκκλήσια τα εννιά εκ των οποίων τοποθετούνται εντός του μοναστηριακού συγκροτήματος. Από μεγάλη απόσταση ξεχωρίζει ο μεγάλος πύργος της μονής ενώ κατά την επίσκεψή του ο προσκυνητής μπορεί να χαιρετήσει την φορητή εικόνα της Παναγίας της Μυροβλύτισσας, ένα τεμάχιο του Τιμίου Ξύλου και μέρος των δώρων των Μάγων προς τον Ιησού. Τέλος αξίζει να σημειωθεί ότι στη βιβλιοθήκη του μοναστηριού φυλάσσονται 495 σπάνια χειρόγραφα και 12,500 έντυπα βιβλία.