Πληροφορίες, όνομα, ιστορία
Οι Σπέτσες είναι ένα νησί του Αργοσαρωνικού, της γεωγραφικής περιοχής δηλαδή που περιλαμβάνει τον Σαρωνικό και τον Αργολικό κόλπο. Βρίσκεται στο δεξιό μέρος της εισόδου του Αργολικού κόλπου της Πελοποννήσου, πολύ κοντά στη χερσόνησο της Ερμιονίδας και το Πόρτο Χέλι. Ο συνολικός πληθυσμός του νησιού φτάνει τους 3.680 κατοίκους που στη συντριπτική τους πλειοψηφία ζουν στην πόλη των Σπετσών που είναι και ο κύριος οικισμός του νησιού. Το αρχαίο όνομα του νησιού ήταν "Πιτυούσα" (πευκόφυτη), ενώ το σύγχρονο όνομα Σπέτσες, προκύπτει από την περίοδο της Ενετοκρατίας που αποκαλούνταν "Ιζόλα ντι Σπέτζια" το οποίο σημαίνει "νησί των αρωμάτων" υπονοώντας το πλήθος των αρωματικών φυτών που φύτρωναν στο νησί. Η αρχαιολογική έρευνα πιστοποιεί την ανθρώπινη παρουσία στην περιοχή από τη Μεσολιθική Περίοδο (8.000 π.Χ.), όταν μάλιστα οι Σπέτσες συνδέονταν με την Αργολίδα μέσω ενός ισθμού. Οικιστικά ευρήματα ανάγονται στην 3η χιλιετία π.Χ. αλλά και τη Μυκηναϊκή Εποχή (13ος αι. π.Χ.), ενώ οι πρώτες ιστορικές καταγραφές του νησιού ως "Πιτυούσα" γίνονται τον 1ο αι. π.Χ. από τον Στράβων και τον 2ο αι. μ.Χ από τον Παυσανία. Μεταξύ 1220 και 1460 υπήρξε η μακρόχρονη περίοδος της Ενετοκρατίας, ενώ στη συνέχεια οι Σπέτσες έπεσαν στα χέρια των Τούρκων. Το νησί των Σπετσών έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στην Επανάσταση του 21' όπου ο εμπορικός του στόλος μετατράπηκε σε πολεμικό και μαζί με αυτόν της Ύδρας και των Ψαρών κυριάρχησαν σε καθοριστικές συγκρούσεις στο Αιγαίο.
Φεστιβάλ Αρμάτα στις Σπέτσες
Η παραδοσιακή ναυτοσύνη των Σπετσιωτών ήταν καταλυτικός παράγοντας της κυριαρχίας των επαναστατημένων Ελλήνων στη θάλασσα. Ο σπετσιώτικος στόλος αποτελούμενος από μεγάλα εμπορικά ιστιοφόρα που τροποποιήθηκαν σε πολεμικά, πήρε μέρος σε ιστορικές ναυμαχίες όπως αυτή της Αρμάτας, της Σάμου και των Κιτριών της Μάνης. Ταυτόχρονα βύθισε και κυρίεψε τουρκικά πλοία στο Αιγαίο, ενώ κατέλαβε τα μεγαλύτερα οχυρά της Πελοποννήσου (Μονεμβασιάς, Ναυπλίου), αφού προχώρησε σε θαλάσσιους αποκλεισμούς που διέκοψαν την τροφοδοσία τους. Όλα αυτά υπό την ηγεσία και καθοδήγηση ηρωικών προσωπικοτήτων της εθνικής παλιγγενεσίας όπως η Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα, ο Ανδρέας Μιαούλης, ο Χατζηγιάννης Μέξης και άλλοι. Μία από τις σημαντικότερες ναυμαχίες, ήταν αυτή της Αρμάτα, έλαβε χώρα το 1822 στα ανατολικά των Σπετσών μεταξύ των νησιών Τρίκερι και Σπετσοπούλας. Ο ελληνικός στόλος με Σπετσιώτικα, Υδραίικα και Ψαριανά πλοία, υπό τον Ανδρέα Μιαούλη, συγκρούστηκε με τον τουρκικό σε μια ναυμαχία που συνολικά πήραν μέρος περισσότερα από 140 πλοία. Στην κρισιμότερη καμπή της μάχης ο Σπετσιώτης πυρπολητής Κοσμάς Μπαρμπάτσης όρμησε με αποφασιστικότητα στο κέντρο του τουρκικού σχηματισμού και πυρπόλησε τη ναυαρχίδα του τουρκικού στόλου η οποία βυθίστηκε μπροστά στο λιμάνι των Σπετσών. Αυτό έκρινε οριστικά την έκβαση της ναυμαχίας, τρέποντας τον υπόλοιπο τουρκικό στόλο σε υποχώρηση. Σε ανάμνηση αυτού του γεγονότος οι Σπετσιώτες έχτισαν την εκκλησία της Παναγίας της Αρμάτας (παράφραση της λέξης αρμάδα) στο ακρωτήρι του φάρου των Σπετσών ως ένδειξη ευγνωμοσύνης προς την Παναγία. Σήμερα, κάθε χρόνο, κατά τη δεύτερη εβδομάδα του Σεπτεμβρίου, πραγματοποιείται το Φεστιβάλ της Αρμάτα όπου τιμάται η Παναγία και εορτάζεται η επέτειος της Ναυμαχίας των Σπετσών. Το μεγάλο αυτό φεστιβάλ περιλαμβάνει θεατρικές και μουσικές παραστάσεις, ενώ κορυφώνεται με τη φαντασμαγορική αναπαράσταση της ναυμαχίας μπροστά στο λιμάνι.
Αρχοντικός και κοσμοπολίτικος προορισμός
Σήμερα οι Σπέτσες αποπνέουν μια αρχοντική αύρα και ξεχωρίζουν για τη φινέτσα τους. Αυτή δομείται από το ένδοξο ιστορικό παρελθόν, το φυσικό κάλλος, αλλά και την αριστοκρατική αίσθηση της αρχιτεκτονική της. Ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στη δημιουργία αυτού το προφίλ έπαιξε ο εθνικός ευεργέτης Σωτήριος Ανάργυρος που με τις εκσυγχρονιστικές του πρωτοβουλίες μετέτρεψε το πρώην ακμάζον εμπορικό και ναυτιλιακό κέντρο, σε ένα κοσμοπολίτικο θέρετρο που προσέλκυε την αφρόκρεμα της ελληνικής και ξένης κοινωνικής ελίτ. Ο Ανάργυρος ήταν γόνος σπετσιώτικης εφοπλιστικής οικογένειας που όταν επέστρεψε από την Αμερική το 1899, ως ισχυρός καπνέμπορος, αφιερώθηκε στην πολυδιάστατη αναβάθμιση της εικόνας του αγαπημένου του νησιού. Μεταξύ άλλων βελτίωσε τις υποδομές χτίζοντας το πρώτο υδραγωγείο, έχτισε πολυτελή κτήρια όπως το διάσημο ξενοδοχείο Ποσειδώνιο (1914), ίδρυσε το πρότυπο δημόσιο σχολείο και οικοτροφείο της Αναργυρείου και Κοργιαλενείου Σχολής Σπετσών και πέραν όλων αυτών, πευκοφύτευσε το μεγαλύτερο μέρος του νησιού που μέχρι τότε είχε λιγοστή βλάστηση. Αυτή η μεγαλεπήβολη αναβάθμιση έκανε τις Σπέτσες τον πρώτο κοσμοπολίτικο ελληνικό προορισμό, ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 60'. Μέσα στα χρόνια, η εικόνα του νησιού βελτιώθηκε ακόμα περισσότερο, όταν πολλοί εύποροι επισκέπτες αγόρασαν και ανακαίνισαν τα εγκαταλελειμμένα αρχοντικά του νησιού. Επιπλέον, ο περιορισμός της χρήσης οχημάτων που θεσμοθετήθηκε το 1967 (εκτός από κάποια ταξί, λεωφορεία και δίτροχα) ενίσχυσε ακόμα περισσότερο τη μοναδική όψη τον Σπετσών. Μια όψη και σίγουρα μια μοναδική ατμόσφαιρα που διατηρείται μέχρι τις μέρες μας.
